فلسفه تشریع زکات

در این کتاب مهم فقهی نخست به مساله فلسفه تشریع زکات برخورد می‏کنیم که علی (ع) در نهج‏البلاغه اشارت پر معنی به آن فرموده است.

در یک جا می‏فرماید: «سوسو ایمانکم بالصدقه و حصنوا اموالکم بالزکات و ادفعوا امواج البلاء بالدعاء».

«ایمان خود را با صدقه تقویت کنید و اموال خویش را با زکات از دستبرد دشمنان مصون دارید و امواج بلا را با دعا دفع کنیم.[1].

می‏دانیم آنچه ثروتها را به باد می‏دهد، و اصل مالکیت شخصی را متزلزل می‏سازد، همان فاصله طبقاتی است و یکی از طرق مبارزه با آن مساله زکات است.

در عبارت دیگری می‏فرماید: «ان الزکات جعلت مع الصلاه قربانا لاهل السلام فمن اعطاها طیب النفس بها فانها تجعل له کفاره و من النار حجابا و وقایه».

زکات همراه نماز وسیله تقرب مسلمانان است و هر کس آن را از طیب نفس بپردازد کفاره گناهان او خواهد بود و حجاب و مانعی است از آتش دوزخ.[2].

در اینجا علی (ع) به بعد اخلاقی و فلسفی روحانی زکات اشاره می‏کند در حالی که جمله قبل ناظر به فلسفه اجتماعی و اقتصادی زکات بود.

یا در جای دیگر به نقش فوق‏العاده مهم زکات در تامین اجتماعی اشاره کرده می‏فرماید: «ان الله فرض فی اموال الاغنیاء اقوات الفقراء فما جاع فقیر الا بما منع غنی و الله تعالی سائلهم عن ذلک».[3].

خداوند در اموال اغنیا غذای فقرا را پیش بینی کرده است (که اگر حق الهی را دقیقا بپردازند یک گرسنه در سراسر جامعه انسانی وجود نخواهد داشت) بنابراین هیچ فقیری

[صفحه 7]

گرسنه نمی‏شود مگر به خاطر وظیفه شناسی فرد بی نیازی، و خداوند آنها را از این معنی باز خواست می‏کند».

صفحه 7.

1. وسائل الشیعه جلد 6 صفحه 7 حدیث 16 (نهج‏البلاغه حکمت 146 ص 495).
2. وسائل الشیعه جلد 6 صفحه 6 حدیث 15 (نهج‏البلاغه حکمت 199 ص 317).
3. وسائل الشیعه جلد 6 صفحه16 حدیث 25 (نهج‏البلاغه حکمت 328 ص 533).