حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی سبحانی‌نیا، معاون فرهنگی مؤسسه دارالحدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در گفت‌وگو  با خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) به بیان نکاتی درباره صله رحم پرداخت.

سرعت پاداش یافتن  دیدار خویشان
سبحانی‌نیا با اشاره به این که یکی از دستورات اخلاقی اکید اسلام، موضوع صله رحم است، به عنوان اولین نکته در باب صله رحم گفت: صله رحم از فعالیت‌ها و رفتارهای نیکی است که به سرعت پاسخ آن داده می‌شود و خدای متعال ثواب آن را عطا می‌کند. پیامبر اکرم(ص) فرموده است که «ان اعجل الخیر ثوابا صلة الرحم» یعنی کار خیری که زودتر از هر چیزی ثواب آن داده می‌شود صله رحم است. پس یک نکته این که صله رحم پاداش آن خیلی زود داده می‌شود.

آثار ارتباط فامیلی
وی در ادامه به بیان نکاتی درباره آثار صله رحم پرداخت و بیان کرد: در روایات معصومان(ع) چند اثر برای صله رحم بیان شده است؛ یکی این که صله رحم عمر انسان را زیاد می‌کند، دوم این‌که صله رحم فقر را از بین می‌برد، سوم این‌که برای عاقبت به خیری و سعادت اخروی بسیار سودمند است و چهارم این که صله رحم مایه آسان شدن حساب روز قیامت می‌شود و انسان را از مرگ بد نگه می‌دارد.
سبحانی‌نیا افزود: این نکات تماماً از متن روایات استفاده شده است و افراد علاقه‌مند می‌توانند برای آگاهی از آثار برشمرده شده برای صله رحم در روایات به کتاب «میزان الحکمه» جلد چهار، باب صله رحم مراجعه کنند.
معاون فرهنگی مؤسسه دارالحدیث در ادامه بیان کرد: نکته دیگر درباره صله رحم این است که موجب خلق و خوی نیک انسان می‌شود و به انسان دست بخشنده عطا می‌کند و موجب می‌شود که کرم و بخشش انسان زیادتر شود. این مطلب به این معناست که صله رحم یک سری فضایل اخلاقی را در انسان پایه‌گذاری می‌کند.
وی گفت: من در این باره فقط به این حدیث از پیامبر اکرم(ص) اشاره کنم که فرمود «هر کس دوست دارد که روزی‌اش زیاد شود و مرگش به تأخیر افتد، با ارحامش ارتباط برقرار کند و نسبت به آن‌ها دور نشود و با آن‌ها ارتباط برقرار کند.»
سبحانی‌نیا با اشاره به تأکید روایات در مورد صله رحم با کسانی که ارتباط با آن‌ها قطع شده است، بیان کرد: یکی دیگر از نکاتی که درباره صله رحم باید توجه شود، این است که تأکیدات زیادی از سوی معصومان(ع) شده است که با کسانی که حتی با شما قطع ارتباط کرده‌اند و صله رحم نمی‌کنند، صله رحم بشود. لذا از امام حسین(ع) این طور نقل شده است که «ان اوصل الناس من وصل من قطع» کسی بیشتر صله رحم برقرار می‌کند که با آنان که قطع ارتباط کرده‌اند، اتصال برقرار کند و رابطه داشته باشد و پیامبر خدا(ص) هم فرموده است که «با ارحامت رابطه‌ات را قطع نکن اگر چه آنان با تو قطع کرده‌اند.»

نهی شدید روایات در مورد قطع دیدار فامیل
وی با اشاره به نهی شدید روایات در مورد قطع رحم بیان کرد: در روایات نقل شده است که کسی که قطع رحم کند، چه عواقبی دارد؛ از جمله در حدیث شریف از وجود پیامبر خدا(ص) هست که «ثلاثة لایدخلون الجنة مدمن خمر، مدمن سحر و قاطع رحم» یعنی سه دسته وارد بهشت نمی‌شوند؛ کسی که دائم الخمر است، کسی که دائماً به سِحر می‌پردازد و سوم کسی که با ارحام خود ارتباطش را قطع کرده است.» من این جا عزیزان را به این نکته توجه می‌دهم که قطع رحم در کنار سحر و جادو و شرب خمر قرار گرفته است و این یعنی قطع رحم همتراز با این دو عمل قبیح و زشت است. بنابراین از همین که قطع رحم در کنار این دو عمل قرار گرفته است، باید متوجه شویم که چقدر این کار قبیح است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث افزود: امیرالمؤمنین(ع) نیز فرموده است که قبیح‌ترین گناهان قطع رحم و عاق شدن نسبت به والدین است. بنابراین باید از قطع رحم به شدت پرهیز کرد.

چیستی ارتباط با خویشان
سبحانی‌نیا در ادامه این گفت‌وگو و در پاسخ به این پرسش که «آیا واقعاً صله رحم همان گونه که در فرهنگ ما رواج پیدا کرده، فقط شامل دیدار ارحام و رفت و آمد خویشاوندی و یا ارتباط به صورت تلفنی و یا با تکنولوژی‌های امروزی است و آیا این مقدار کافی است و به این شکل، صله رحم و وظیفه ما انجام می‌شود؟» به تبیین معنای صله رحم پرداخت.
وی عنوان کرد: وقتی که به روایات اهل بیت(ع) مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که کمترین مصداق صله رحم را احوالپرسی و جویای حال بودن دانسته‌اند، اما این همه صله رحم نیست. این گونه اشتباه نشود که همین که من به منزل خویشاوندان بروم و با آن‌ها ارتباط داشته باشم، صله رحم را آن گونه که وظیفه‌ام بوده است انجام داده‌ام. صله رحم یعنی از حال آن‌ها با خبر شدن و در صورتی که کمکی از من بر می‌آید در واقع باری از دوش آن‌ها برداشتن است.
سبحانی‌نیا ادامه داد: متأسفانه در فرهنگ ما این طور جا افتاده است که انسان برای برادر و خواهر، ارحام و خویشاوندانش جویای احوال باشد و از آن ها پرس و جو کند و با آن‌ها رفت و آمد کند، اما اگر جلوی چشمش خواهری، برادری، نزدیکی، رحمی، خویشاوندی مشکلی دارد، ولو مشکل نه چندان بزرگ که ما از دست‌مان بر می‌آید که آن مشکل را برطرف کنیم، خودمان را به بیراهه بزنیم و آستین برای رفع مشکل او بالا نزنیم.

ارتباط  فامیل باید به منزله این باشد که خویشاوندان بتوانند بر ما تکیه کنند
وی با بیان این که این‌گونه عمل، عمل پسندیده‌ای نیست و صله رحم نیست، اظهار کرد: صله رحم باید به منزله این باشد که خویشاوندان بتوانند بر ما تکیه کنند و مشکلی اگر دارند و از عهده ما بر می‌آید، برطرف کنیم.
معاون فرهنگی مؤسسه دارالحدیث عنوان کرد: در روایات مصداق کم صله رحم، جویای احوال بودن و سلام کردن است. برای مثال پیغمبر(ص) می‌فرماید «صله رحم را به جای آورید حتی با یک سلام». یعنی می‌گوید که حتما صله رحم به جای بیاورید نه این که فقط سلام بدهید. یا این که در حدیث شریفی فرموده است که کمترین مصداق صله رحم این است که به خویشاوندان آزار نرسانیم.
وی در این باره اظهار کرد: امام صادق(ع) فرموده است «صل رحمک ولو بشربت من ماء و افضل ما توصل به الرحم کف الأذی عنها» یعنی ولو شده است با یک جرعه آب صله رحم انجام بده. در این سخن نورانی امام صادق(ع) به این نکته که کمک کردن و دست‌گیری جزء صله رحم است اشاره شده است. بنابراین صله رحم فقط جویای حال شدن نیست بلکه دستگیری است. امام در ادامه فرموده است که یکی از بهترین مصداق‌های صله رحم این است که خویشاوندان آزار نرسانی.
سبحانی‌نیا افزود: متأسفانه گاهی اوقات آزار رساندن وجود دارد و در عین حال رفت و آمد هم هست. رفت و آمد می‌کنیم منتها در رفت و آمدهایمان نوعی آزاررسانی هم هست. فرضاً تفاخر می‌کنیم، سخن‌‌چینی می‌کنیم، غیبت می‌کنیم، یا حتی در هنگام رفت و آمد در مجلسی که در خدمت خویشاوندان به قصد صله رحم نشسته‌ایم به گونه‌ای سخن می‌گوئیم که موجب اذیت و آزار و ناراحتی و آزرده خاطر شدن خویشاوندان می‌شود.
وی در پایان گفت: انشاءالله بتوانیم با استفاده از فرهنگ نورانی اهل بیت(ع) صله رحم را در زندگی خودمان و برای خویشاوندان خودمان حتماً اجرا و نهادینه کنیم و به فرزندان خودمان هم بیاموزیم.